thơ pct

"mười năm qua gió thổi đồi tây

tôi long đong theo bóng chim gầy

một sớm em về ru giấc ngủ

bông trời bay trắng cả rừng cây

gió thổi đồi tây hay đồi đông

hiu hắt quê hương bến cỏ hồng

trong mơ em vẫn còn bên cửa

tôi đứng trên đồi mây trổ bông

gió thổi đồi thu qua đồi thông

mưa hạ ly hương nước ngược dòng

tôi đau trong tiếng gà xơ xác

một sớm bông hồng nở cửa đông".

(Trích trong tập thơ "Ngày sinh của rắn")

Thơ Phạm Công Thiện còn chứa đựng triết thuyết của Đức Phật. Một tiếng chim hót ngang trời bi thương, chứa đựng lẽ vô thường của vạn vật:

Hồi chuông chùa vọng luân hồi

Chim Chiền Chiện hót ngang trời đau thương

Trùng dương nằm đợi vô thường

Đồi cao bạt gió hai đường âm u"

Phạm Công Thiện có những bài thơ rất ngắn nhưng chứa đựng cả không gian và thời gian:

"Mưa chiều thứ Bảy tôi về muộn

Cây khế đồi cao trổ hết bông"

(Trích trong tập thơ "Ngày sinh của rắn")

Chính bài thơ chỉ có hai câu thơ này đã tạo cảm xúc cho nhà văn Võ Hồng viết truyện ngắn "Hoa khế lưng đồi" được nhiều người đọc yêu thích.

Trong tập thơ "Ngày sinh của rắng", Phạm Công Thiện viết những bài thơ với ngôn từ kỳ lạ, khác thường. Vừa gần gũi, vừa xa lạ với cuộc sống đời thường, mang vẻ dung tục lại đầy bí hiểm:

"tôi chấp chới

đắng giọng

giữa tháng ngày mơ mộng

nốt ruồi của hương

hay nốt ruồi của rigvéda

tôi mửa máu đen

trên nửa đêm Paris

tôi giao cấu mặt trời sinh ra mặt trăng

tôi thủ dâm thượng đế sinh ra loài người

cho quế hương nằm ở nhà thương điên của trí nhớ

mặt trời có thai!

Mặt trời có thai!

Sinh cho tôi một đứa con trai mù mắt"

Năm 1980, Phạm Công Thiện cho ra đời bài thơ "Trường giang Mỹ Tho" với lời thơ mới mẻ, ý thơ sâu sắc. Bài thơ gần với hơi thở của một trường ca. Đây là bài thơ đẹp của Phạm Công Thiện. Nhiều nhà nghiên cứu phê bình đã xếp bài thơ "Trường giang Mỹ Tho" vào những bài thơ hay nhất của nền thi ca Việt Nam hiện đại:

"...Thôi nôi con trường giang mọi rợ

tôi mọi mãi mỗi trường an

con diều hâu chạy bắt con chim

con chim lòn qua kẽ núi

lọt ra gió Hải Nam thổi hiu hắt về Trường Sơn

nước Trường Giang mẹ ru chim ngủ

con lớn khôn rồi bỏ mẹ bay xa

Cha con già Trường Sơn con ơi

trường giang đi chảy mãi nửa đời

trường sơn già ngồi đứng hứng mưa

mưa đi từ dưới chân đỏ bồ câu thượng thủy Tây Hồ

con lớn khôn rồi quên đất quên sông

con sông nào Cửu Long chảy từ thượng tứ

Mỹ Tho buồn thây chết trôi sông

Súng nổ bên cầu quay

Mẹ bồng con đóng cửa

Lính Tây dương đang say rượu giao thừa

Bông cúc vàng đầy sân ướt máu

Ba con già con trẻ đi xa

Súng nổ trên mái lầu

Nhà cháy bên hông

Mấy dì con chơi tứ sắc

Con còn nhỏ quá con ơi

..."

(Trích bài thơ "Trường giang Mỹ Tho")

Viết về tình yêu, Phạm Công Thiện viết với một tâm hồn chân thật, đầy cảm xúc, âm điệu nhẹ nhàng gợi cho chúng ta một nỗi niềm cô đơn, xa vắng:

"cô đơn về trắng sương rừng

anh nghe tiếng hát hoang đường nửa đêm

khuya buồn tủi nhục môi em

mưa run lặng lẽ trên thềm bơ vơ

tiếng em vàng xuống đôi bờ

hoang vu anh đứng đợi chờ chim kêu

tay gầy ôm chặt tình yêu

anh về phố gục những chiều hư vô

đời đi trên những nấm mồ

đau thương em hát cơ hồ khăn tang

phố chiều tôi bước lang thang

như con sông nhỏ mơ màng biển xanh

nửa đêm khói đốt đời anh

yêu em câm lặng như cành thu đông

đời em như một dòng sông

đôi bờ anh đứng giữa lòng hoa niên

mưa chiều nước chảy triền miên

một con chim dại lạc miền hoang lương

về đâu thương những con đường

lê thê phố cũ nghe buồn hè xưa"

(Bài thơ "Ca sĩ")     

Rắn trườn vỡ trứng chim rừng

Tôi nghe tiếng hát hoang đường nửa đêm

Khuya buồn tủi nhục môi em

Mưa bay nhỏ nhẹ qua thềm bơ vơ

Tiếng ru chín đỏ điện thờ

Hoang vu tôi đứng đợi chờ chim kêu

Tay còn ôm giữ tình yêu

Tôi về phố động những chiều hư vô

Ðời đi trên những nấm mồ

Ðau tim em hát cơ hồ khăn tang

Phố chiều tôi bước lang thang

Nuôi con sông nhỏ mơ màng biển xanh

Nửa đêm khói đốt đời anh

Yêu em câm lặng khô cành thu đông

Lời ca ru cạn dòng sông

Trọn đời chạy trốn mống vồng cầu điên

Bỏ mình nước chảy đồi tiên

Theo con chim dại lạc miền thiên hương

Về đâu thương những con đường

Lê thê phố cũ nghe buồn hè xưa.

(Ngày Sinh Của Rắn, IX)

Vì vậy, khi đọc, ta không cần phải suy tư, triết lý gì nữa. Ta chỉ đọc thơ mà thôi. Và cõi thơ ấy, thật trong sáng; đôi khi thơ dại...

Tôi nằm cho rã chiếu cạp điều

Nước chảy lên vùng phố tịch liêu

Tôi nhớ một lần cây quế mọc

Tôi đứng gọi hương trọn buổi chiều.

(Ngày Sinh Của Rắn, II)

Ðôi khi đơn giản mà đẹp lạ lùng. Ðẹp một cách bất ngờ. Ðẹp hết ý...

Mưa chiều thứ bảy tôi về muộn

Cây khế đồi cao trổ hết bông.

(Ngày Sinh Của Rắn, III)

Một bài khác, càng giản dị hơn, lời lẽ đơn sơ đến mộc mạc, đơn sơ đến trẻ thơ, chẳng khác gì đi ngược về quá khứ mà làm một bài thơ bằng lời lẽ của tuổi thơ ấu vậy.

Tết Xưa

Lơ lửng bông mồng gà

Chiều ba mươi tết ta

Tôi ôm gà tre nhỏ

Chạy trốn tuổi thơ qua.

Ðến như bài sau này thì hết lời bàn. Cả một đời trăn trở, vật mình với triết lý, ông vẫn cứ như vậy... vẫn bên này nhìn bên kia, đồi này ngóng đồi nọ; vẫn mây trắng bay, vẫn gọi nhau nhỏ nhẹ nỗi nhớ,  vẫn sông sâu và ngày tháng đợi chờ ... và vẫn một đêm, một tháng, một năm, một đời, trôi lang thang...

Thiên Sương

Mộng ở đầu cây mơ lá cây

Dòng sông ngừng chảy đợi mây bay

Kêu nhau nhỏ nhẹ sầu năm ấy

Chim hải hồ bay trắng tháng ngày

Tình nhỏ quên rồi em ở đâu

Mây bỏ trời đi tìm sông sâu

Em về lồng lộng như sương trắng

Hồn chết trôi về Thương Hải Châu.